Preek 20210530 Vanaf nu ga ik heel anders in het leven staan…Kan dat?

Iemand vertelde een keer hoe hij met roken was gestopt.
Ik keek naar mijn hand met die halve sigaret erin.
En ik wist ineens dat ik deze niet meer op ging roken.
Hij stonk, hij was vies.
Ik maakte de sigaret uit en ik wist zeker dat ik nooit meer zou gaan roken.
Het voelde alsof ik opnieuw begon te leven.
En ik heb nooit meer een sigaret aangeraakt. Zonder enige moeite.
Meestal hebben mensen meer moeite om te stoppen met roken, maar afgezien daarvan.
Dit is een mooi voorbeeld van een bekering, zelfs van opnieuw geboren worden.
Het heeft te maken met ineens anders tegen de dingen aankijken, bijvoorbeeld ineens zien hoe onsmakelijk iets is.

In het verhaal van vandaag wordt Jezus opgezocht door Nicodemus, een belangrijk persoon bij de Joden.
En hij kwam Jezus in de nacht opzoeken, misschien wel in het geheim, omdat de Joodse machthebbers Jezus gevaarlijk vonden en hij wellicht niet met Jezus samen gezien wilde zijn.
En hij stelt een heel belangstellende vraag: We kunnen aan de wonderen die u doet wel zien dat u van God vandaan komt.
Jezus zegt: Staar je niet blind op die wonderen, want als je niet opnieuw geboren wordt zie je het niet.
In het voorbeeld van stoppen met roken: Als je niet met nieuwe ogen naar je hand met die sigaret kunt kijken, dan zie je gewoon de zoveelste sigaret. Je zie niet hoe onsmakelijk het is, je ziet niet dat je gaat stoppen. Er gebeurt gewoon niks.
Nikodemus stelt expres een domme vraag aan Jezus: Hoe kun je als volwassene opnieuw geboren worden?
Dan pas je toch niet meer in een baarmoeder?
Dus kan Jezus het nog wat uitvoeriger vertellen.

Hij gebruikt het beeld van de doop die de mensen wel kenden. Je kon je laten dopen door profeten zoals Johannes de Doper om de dingen waarvan je last had af te wassen, je zonden te belijden, dat gevoel dat je smerig bent van binnen en van buiten kwijt te raken.
Mensen die door Johannes gedoopt waren kregen het gevoel alsof ze opnieuw geboren waren.
Ongeveer zoals iemand die stopt met roken kan zeggen: Het voelde alsof ik opnieuw ging leven.
Maar Johannes vertelde erbij: Na mij komt iemand die gaat dopen met de Geest.
Wat is dat dan?

Het is al mooi wanneer je naar jezelf kunt kijken en kunt zien: Daar en daar zit ik verkeerd, daar is mijn gedrag niet zuiver, dat wil ik kwijt, zoals je de modder kwijt wilt, die van je schoenen in de gang is gekomen.
Dan kun je op een andere manier kijken. Zoals de roker die ineens anders naar zijn sigaret ging kijken
Je kunt nog meer zien, maar dat is afhankelijk van hoe je kijkt.
Je kunt je nieuwe blik zien als een prestatie van jezelf: Ik ben tot mezelf gekomen, ik heb mezelf aangepakt en heb ergens de kracht opgebouwd om een flinke stap in de goede richting te doen.
Je kunt ook denken: Waar kwam die kracht vandaan om mezelf eens goed te bekijken en toe te spreken?
Als je op dat spoor doordenkt kun je bij de Geest van God uitkomen.
Dan kun je zien dat er iets in je aan het werk is geweest dat groter is dan jezelf en dat jou het beste gunt.
Dat noemt Jezus geboren worden uit de Geest.
Je ziet dan niet alleen de dingen waar je last van hebt, die je kwijt wilt, maar ook dat het je gegund is dat je vrij en schoon verder door het leven gaat.
Alsof je het leven je opnieuw gegeven is.

Vorige week heb ik in de preek gezegd dat wij mensen er zelf niets aan kunnen doen om in het leven te komen.
Je zou dan kunnen zeggen: Ik ben toch geboren doordat mijn ouders kinderen wilden?
En die zijn weer geboren doordat hun ouders ook kinderen wilden, enzovoort.
Maar dan hebben we nog niet gezien hoe het leven op aarde is gekomen.
En de kern van het christelijk geloof is de overtuiging dat het leven ons gegeven is door een macht die ons verstand te boven gaat, maar die ons het leven van harte gunt.
Dat moet je willen zien en dat moet je kunnen zien en eigenlijk kan dat alleen doordat de Heilige Geest je de ogen opent.

En nou die slang van Mozes nog.
Het volk werd gebeten door slangen. Mozes maakte een slang van koper en prikte die op een stok om hem in de lucht te houden, goed zichtbaar voor iedereen.
Iedereen die naar die slang keek werd genezen van de slangenbeten.
Die slang zien betekende geloven dat het gif nu opgeprikt was op een stok, dood, onschadelijk gemaakt.
Vanaf het eerste begin van de kerk is de gekruisigde Jezus vergeleken met die slang in de woestijn.
Maar dan omgedraaid. De slang uit het verhaal van Mozes is het gif dat de samenleving binnen wil dringen. Jezus is juist degene die het gif uit de samenleving naar zich toe heeft gehaald het het heeft meegenomen in de dood.
Op de oudste iconen staat Jezus aan het kruis niet afgebeeld als iemand die vreselijke pijn heeft, maar juist met een opgeheven hoofd: Het is gelukt, ik heb alle onmacht en frustratie van de mensen geabsorbeerd, alle agressie is op mij afgereageerd, alle gif van de samenleving is in mijn lijf verzameld en dat gaat nu dood.
Een beetje zoals je soms bij een psycholoog aan het eind van een reeks gesprekken alles waar je last van had opschrijft en dan het papier verbrandt om te voelen dat het echt weg is.
De leerlingen konden dat op het moment van de kruisiging niet zien. Het inzicht kwam pas later, met en na Pinksteren.

Natuurlijk valt hier meer over te vertellen.
Maar vandaag op het feest van de Heilige Drie-eenheid wil ik er vooral op wijzen dat het gaat om het willen en kunnen zien dankzij de Heilige Geest.
Nicodemus spreekt met Jezus in de nacht. ’s Nachts hebben we niet zoveel aan onze ogen.
Het gaat om een andere werkelijkheid dan de zichtbare werkelijkheid.
Wij hebben ons leven gekregen van een macht die ons verstand te boven gaat.
Dat is de Vader.
Wij mensen vergeten dat nog wel eens en denken dan dat we ons leven aan onszelf te danken hebben.
En met dat je dat denkt, denk je ook: Maar hoe moet het dan als mijn fysieke lichaam het niet meer doet? Dan krijgt de angst voor de dood vrij spel en daarmee agressie die de samenleving vergiftigt.
Jezus was de mens die zijn goddelijke afkomst niet vergeten was. Hij was er zo van doordrongen dat hij het leven van de Vader gekregen had dat hij het ook wilde geven om iets aan ons mensen duidelijk te maken.
Dat is dus de Zoon.
En de Heilige Geest is de macht die ons mensen helpt om dit alles te zien. Onze eigen vergeetachtigheid en onze goddelijke afkomst.
Laten we bidden dat we ons niet voor de Heilige Geest afsluiten.
Want het leven is zoveel mooier en vrijer als we de liefde van God durven te voelen.