Twee soorten gezag
Jezus doet in het verhaal van vandaag twee verschillende dingen die indruk maken op de mensen.
Hij preekt in de synagoge van Kafarnaum.
En dat doet hij met gezag. Niet zoals de schriftgeleerden.
Raadselachtig.
Hoe zouden de schriftgeleerden dan gepreekt hebben?
Wat is het verschil tussen “met gezag” en “gewoon, zoals iedereen”?
Paulus: kennis en naastenliefde
Misschien kunnen we voor deze vraag iets leren van Paulus.
Hij zegt: Iedereen heeft wel kennis. Bijvoorbeeld kennis om de bijbel uit te leggen, kennis om anderen te vertellen wat God wel zal bedoelen en wat niet.
Maar dat soort kennis is niet genoeg om een gemeente op te bouwen.
Er zit zelfs een risico aan dat soort kennis, want als je denkt dat dat het enige is, dan kun je gemakkelijk arrogant worden: Mensen, luister naar mij, want ik weet hoe het leven in elkaar zit en hoe je moet leven.
Paulus zegt ook: Het is de liefde, die opbouwt. Hij bedoelt -denk ik- naastenliefde; elke jood die iets van de bijbel wist, was ervan doordrongen dat naastenliefde zo’n beetje gelijk staat aan de liefde tot God.
En dan komt er een raadselachtig zinnetje bij Paulus: Maar wie liefheeft, die is gekend.
Voor vandaag vertaal ik het zo: Wie aandacht heeft, maakt de dingen en de mensen mooier, maar als je ziet dat de dingen en de mensen mooier worden, kun je het gevoel krijgen dat je daarvoor leeft, dat dat de bedoeling is van je bestaan, dat God je zo bedoeld heeft.
Voorbeelden van aandacht
Je zit in een groepje mensen en je merkt dat iemand er een beetje buiten zou kunnen vallen. Je schuift een paar stoelen op en de zaak gaat weer lopen.
Je zit in de trein en er komt een man naast je zitten met een enorme drankadem en die dan ook nog een tweede blikje bier open maakt. Hij bemoeit zich met het gesprek dat je net aan het voeren was met je reisgenoot, je besluit om hem echt aan te kijken en gewoon op hem in te gaan en ineens wordt het een geinig gesprek.
Je bent op retraite met allemaal collega pastoors en je voelt je toch af en toe wat verloren. Dan vraagt iemand aan je: heb je zin om even te wandelen.
Dat zijn situaties waarin aandacht voor een ander persoon belangrijk is. Aandacht is het begin van naastenliefde, waarvan Jezus zegt dat dit het grote gebod is, even belangrijk als God dienen. Misschien preekte Jezus wel over aandacht hebben voor elkaar, naastenliefde, niet als een soort lastige plicht, maar als iets dat je doet om de wereld om je heen en jezelf een beetje glans te geven. Heel alledaags zonder dikke boeken, vasten of mediatie. Misschien heeft Jezus wel gezegd: Mensen, dat is het; dat is de bedoeling van het leven. Het is misschien niet zo makkelijk, maar ook niet zo moeilijk. Aandacht geven aan een ander persoon.
Vrij zijn van belemmeringen
Maar de meeste mensen hebben natuurlijk moeite om voor die houding te kiezen.
De meeste mensen zijn bezig met de dagelijkse zorgen. Zeker in de tijd van Jezus had lang niet iedereen genoeg te eten, was lang niet iedereen een vrij en onafhankelijk mens, kon je niet zomaar naar de dokter als je ziek was.
En dat geldt nog steeds.
Misschien is het voedselprobleem in Nederland grotendeels opgelost en heeft elke inwoner rechten, maar ziekte en zorgen zijn niet verdwenen.
Wij mensen kunnen soms belemmerd worden door zorgen, angsten, pijn en verdriet om aandacht te hebben voor anderen en voor onszelf.
De man die de preek in Kafarnaum kwam verstoren had daar wel heel veel last van. Hij was bezeten door een boze geest.
Jezus haalt die belemmering weg. Zonder poespas, met een enkel zinnetje en met de kracht van de Heilige Geest. Bijna zoals je een lastige bromvlieg wegjaagt: En nu opzouten, laat die man met rust.
Bedoeling kan ook dwars door belemmeringen heen breken
Soms is het nodig mensen te helpen belemmeringen weg te halen, zodat ze toekomen aan wat de bedoeling van het leven is: aandacht hebben voor een ander persoon en voor jezelf. Gaan opbloeien doordat je je omgeving wat mooier maakt door aandacht.
Maar soms zie je dat de bedoeling van het leven dwars door belemmeringen heen kan breken.
In het TV programma Over mijn lijk komen mensen, vaak jongeren, aan het woord die zo ziek zijn dat ze niet lang meer te leven hebben. Laatst was er een jongen bij wie zijn been al geamputeerd was en die zei: Ik geloof niet dat ik ooit zo gelukkig ben geweest. Het leven is zo helder en simpel geworden.
Natuurlijk weet die jongen wel dat hij er binnenkort niet meer is.
Maar hij is ook op het spoor gekomen van iets anders dat er voor zijn gevoel echt toe doet en wat je misschien wel de bedoeling van het leven kunt noemen.
Iedereen zal eigen woorden kiezen om aan te geven wat de bedoeling van zijn of haar leven is.
Ik denk dat Jezus het over aandacht heeft gehad als begin van naastenliefde.
Dat hij de mensen verteld heeft wat hun inspiratiebron is om aandacht te geven: ze krijgen zelf al aandacht van God, ook al beseffen ze dat niet altijd even goed.
Vrij zijn VAN en OM; het een helpt het ander
De mensen waren onder de indruk van Jezus: een nieuwe leer, met gezag, dus die man heeft ons echt iets te zeggen; maar ook een ander soort macht, namelijk om belemmeringen weg te halen met de hulp van de Geest van God.
Marcus vertelt ons vandaag met zijn verhaal dat het soms goed en nodig is om mensen te helpen belemmeringen weg te halen, zodat ze toekomen aan wat er echt toe doet in het leven.
Maar hij vertelt ook dat als je eenmaal hebt gezien wat de bedoeling is van het leven, je weet hoe sterk die kracht is. Dan voel je het gezag waarmee Jezus spreekt: achter zijn woorden voel je de waarheid, die ook de waarheid van jouw leven is.
Amen