Jozef, de eenzaamste persoon uit de bijbel
Hij staat ernaast
Vreemd, maar waar: als mannen binnen een huwelijk voor de eerste keer vreemd gaan, gebeurt dat relatief vaak als hun vrouw zwanger is.
Ik heb dat merkwaardige gegeven jaren geleden gelezen en ik vond het zeer aannemelijk.
Niet lang daarvoor was onze oudste dochter geboren en ik herinnerde me niet alleen de prachtige momenten, maar ook het betrekkelijke isolement waarin je als man gemakkelijk terecht komt als je vrouw zwanger is.
Alle aandacht van iedereen gaat natuurlijk terecht uit naar je vrouw.
Maar de aandacht van je vrouw gaat ineens ook niet meer vooral naar jou uit.
Nee, je vrouw is ineens heel erg bezig met alle veranderingen in en buiten het eigen lichaam.
Moe, misselijk, foto’s van de laatste echo, tijdschriften die maar over 1 ding lijken te gaan.
Je staat er als man gewoon naast en je kijkt ernaar als je vrouw zwanger is.
Niet iets om je over op te winden, maar het is wel zo.
En onze Jozef staat er nog meer naast.
Hij heeft helemaal niets met zijn toekomstige zoon te maken.
Hij staat er helemaal buiten.
Maria is zwanger van de heilige Geest. God heeft een plan met Maria, niet met hem.
Jozef is de rechtvaardige dromer
Mattheus schrijft voor een joods publiek. Hij wist heel goed aan wie joden denken als je de naam Jozef laat vallen.
Jozef, de zoon van Jacob. Jozef de dromer, die in zijn jeugd onuitstaanbaar was. Dromen die erop neerkwamen dat broers, zussen, vader en moeder op een goede dag voor hem zouden buigen.
Ja, die Jozef, die door zijn broers als slaaf naar Egypte werd verkocht en dankzij zijn ijver en voorspellende dromen carrière maakte aan het hof van de farao.
En zo redde Jozef zijn eigen volk dat door de honger naar Egypte was gedreven. Jozef, de wijze, machtige bestuurder is ook rechtvaardig: hij straft zijn broers vooral om hun een les te leren. Ze buigen voor hem, maar hij beleeft daar geen enkel plezier aan.
Als een jood in de tijd van Mattheus de naam Jozef hoorde, dacht hij aan drie dingen: Dromer, Zijspoor (slaaf, gevangenis) en Wijs / Rechtvaardig.
Nu duikt er weer een Jozef op en weer staat die op een zijspoor en is die rechtvaardig. Zijn vrouw is zwanger van een ander en hij wil in stilte van haar scheiden.
Kennelijk houdt hij van haar, ondanks dat vreemdgaan. Misschien aarzelt hij daarom nog.
En ook deze Jozef krijgt een droom die hij serieus neemt als een boodschap van God zelf.
De droom zet Jozef in de lijn van de geschiedenis
Terwijl Jozef overdag aan het prakkiseren is hoe hij met de minste pijn voor beiden Maria kan verlaten, zegt een engel dat hij niet moet aarzelen om gewoon met haar te trouwen. Maria’s kind heeft met de Geest van God te maken.
Maar eerst zegt de engel nog iets anders: Jij bent de zoon van David, dus van koninklijken bloede. Jij, Jozef, bent niet zomaar van de straat. En ook al heeft geen mens meer in de gaten dat deze timmerman in de verte van David afstamt, God ziet dat anders.
De jongen die geboren wordt, zal zijn volk redden en moet daarom Jezus heten: God redt.
En Jozef moet hem die naam geven. Hij moet dus luid en duidelijk vertellen wie dat kind, zijn zoon, is en wat we van hem kunnen verwachten.
Jozef krijgt een rol in het optreden van Jezus.
Weliswaar op de achtergrond, maar toch.
En dan wordt er een oude bekende voorspelling van Jesaja aangehaald: het meisje zal zwanger worden en een zoon baren die God-met-ons heet.
En Jozef doet wat de engel in de droom zei.
Jozef niet meer geïsoleerd
Jozef telt weer mee. Hij heeft een taak in het leven van dat bijzondere kindje dat op komst is.
Maar hij heeft eigenlijk niks anders in handen dan een droom.
Hij baseert een heel belangrijke keuze van zijn leven op een droom.
Bij Maria verscheen de engel terwijl ze wakker was. Een soort heftige religieuze ervaring.
Maar Jozef gokt op de waarheid van zijn droom.
Leren van Jozef
Daar kunnen wij wel wat van leren.
Wij weten dat dat kind opgroeide tot een man die inderdaad zeer bijzonder was. Die bijzondere dingen zei en deed.
We weten dat die bijzondere man heeft willen leven om de mensheid iets te laten zien: namelijk hoe belangrijk en doorslaggevend naastenliefde is en hoe gemakkelijk je leeft vanuit naastenliefde als je eenmaal doorhebt dat God jou liefheeft en dat alles dus goedkomt ook al loopt alles grandioos mis.
Wij weten wel wat meer dan Jozef, maar evengoed moeten ook wij de gok nemen.
Kiezen we voor een leven vanuit naastenliefde of niet?
Volgen we die bijzondere man, of niet?
Stellen we ons open, laten we ons fascineren door Jezus, laten we ons leven bepalen door zijn verhaal en voorbeeld, of pikken we er hier en daar wat leuke dingen uit?
Eén ding kunnen we nog van Jozef leren.
Als we -net als hij- ervoor kiezen om ons leven in dienst van zijn verhaal te stellen, dan doen we dat gewoon zomaar.
We zullen er niet beroemd mee worden.
Jozef wordt, anders dan Maria, niet beroemd en is bijna afwezig in de verhalen over Jezus, alsof hij een paar jaar na de geboorte overleden is.
Hij is voor Jezus gewoon een vader geweest.
Als wij het voorbeeld van Jezus volgen, doen we dat omdat we erin geloven.
Misschien wel door gewoon een buurvrouw, huisgenoot, vriend, zus of vader te zijn.
Amen.