Preek 20221224 Kerstnacht: Is kerst het Grote Feel-Good-Feest?

In Oekraïne zitten veel mensen in de kou en vrezen dat er drones komen om hun wijk te bombarderen. Op de klimaattop in Montreal probeerde de delegatie uit Europa de VS mee te krijgen, terwijl men eigenlijk wel weet dat de VS geen bindende afspraken wil maken over de uitstoot van CO2.
Wij kunnen in een behoorlijk vredige sfeer kerst vieren. We hoeven niet bang te zijn voor bommen op ons huis, maar misschien wel voor zwaar vuurwerk dat veel te dichtbij wordt afgestoken en waarvan vooral huisdieren lang last hebben
We hoeven in Nederland eigenlijk ook niet zo bang te zijn voor directe gevolgen van het verslechterende klimaat, zoals op de Antillen, waar men terecht bang is dat halve eilanden overspoeld raken bij de steeds sterkere stormen.
Maar we vragen ons waarschijnlijk wel van tijd tot tijd af of het allemaal nog goed kan komen met onze wereld.

Veel mensen – ik ook – voelen dan juist met kerst een enorme behoefte om de gordijnen dicht te doen, een paar dagen geen nieuws te kijken en de gezelligheid te zoeken.
Zelf ben ik een groot fan van de zogenoemde ‘feel-good-movies’. Films waarvan je misschien een beetje moet huilen, maar waarvan je ook zeker weet dat alles goed komt. Vaak speelt het verhaal rond de kerst, zodat het allemaal goed komt op kerstavond.
Maar veel mensen – en ik ook – weten dat de meeste kerstfilms niet zo realistisch zijn. Je zou haast kunnen zeggen dat de mensen die de films maken en die ze bekijken wel weten dat ze te maken hebben met een fantasie over hoe het ‘zou kunnen zijn’. En ook dat de films dienen ter afleiding, om even niet aan de nare werkelijkheid te hoeven denken. Een werkelijkheid waarbij je je niet zo goed kunt voorstellen dat het allemaal goed komt.

Het kerstverhaal van vanavond heeft ook nogal wat elementen van een goed gemaakte kerstfilm: een zwangere vrouw, die maar geen plek kan vinden om te bevallen. Een zorgende echtgenoot die dan en stal vindt en een wiegje improviseert. Een kennelijk probleemloze bevalling zonder dat er ingeleid hoeft te worden, pijnstillers ingespoten hoeven te worden, of couveuses nodig zijn.
Binnen de kortste keren ligt het babytje lekker in doeken gewikkeld in een kribje, terwijl de dieren eromheen voor heerlijke warmte zorgen.
Maar dat stalletje dat ook bij ons thuis staat met een mooi warm lampje erop, zodat de scene iets gezelligs uitstraalt, dat stalletje is in het verhaal van Lukas onderdeel van een groter verhaal.

Lukas doet alles aan om duidelijk te maken dat dit niet een fantasie verhaal is om een goed gevoel te krijgen, terwijl je wel weet dat het niet veel met de werkelijkheid te maken heeft.
Hij begint met een saaie geschiedenisles om aan te geven wanneer de geboorte van de verlosser precies heeft plaatsgehad. Maar nog veel belangrijker is dat Lukas op deze manier duidelijk maakt dat de verlosser echt in deze wereld gekomen is om iets te doen, of iets duidelijk te maken dat ons mensen bevrijdt. Het is de uitdrukkelijke bedoeling van Lukas dat we zien dat de komst van de verlosser niet een verhaaltje is om ons even af te leiden van de dagelijkse ellende en even een sprankje hoop te geven in een wereld die kapot dreigt te gaan aan onderlinge haat en inhaligheid, waardoor de natuur verwoest wordt.

Een van de best bekeken kerstfilms heet Holiday. Een zeer succesvolle vrouw uit de Verenigde Staten, gespeeld door Cameron Diaz, ruilt voor de kerst haar villa met een bescheiden cottage in Engeland, waar een al even bescheiden vrouw, gespeeld door Kate Winslet, woont. Er gebeurt van alles en aan het einde is iedereen door wonderlijke spelingen van het lot bij elkaar en wenst elkaar lachend en huilend tegelijk een Merry Christmas. Onwillekeurig kun je dan denken: Ja, het leven zou heel wat simpeler zijn als mensen op deze manier elkaar gelukkig kunnen maken. Maar tegelijk denk je toch ook: Ja, maar het is wel een sprookje.
Vaak wordt dat laatste ook gezegd van de verhalen uit de bijbel: het zijn mooie verzonnen verhalen die eigenlijk niet veel met de werkelijkheid te maken hebben. Een soort sprookjes, dingen die mensen graag geloven om even een sprankje hoop te voelen in een duistere wereld.

Het is ook fijn en in zekere zin gemakkelijk om je lekker met een film, of een bijbelverhaal mee te laten nemen, een traantje weg te pinken, een sprankje hoop te voelen en tegelijk te weten dat het allemaal verzinsels zijn, juist om ons mensen een goed gevoel te geven.
Maar de bijbelverhalen zijn nooit geschreven als feel-good-movie. Lukas heeft willen vertellen dat er in de echte werkelijkheid iets bevrijdende en hoopvols gebeurt.
We hebben in de kerk te maken met een riskant geloof. We komen niet bij elkaar om even een goed gevoel op te doen. We komen bij elkaar om te geloven dat het echt beter kan worden in de echte wereld en dat dat te maken heeft met die Jezus die ooit geboren is.
Dat is riskant: wat moet je denken als er niks bevrijden te ontdekken valt in die baby die geboren wordt en opgroeit?
We kunnen dat lang niet altijd goed onder woorden brengen en we zien vaan niet zoveel hoopvolle tekenen dat het inderdaad sinds de komst van Christus beter gaat op aarde.
Dat kan ons onzeker maken, kwetsbaar. Het is lastig om zo’n geloof hardop uit te spreken op een verjaardag waar niemand naar de kerk gaat.

Maar toch worden we opgeroepen om dit te geloven. Er komt een echte bevrijding, er is een bevrijder gekomen, die ons mensen redt. Het kerstverhaal is iets anders dan een feel-good-movie.
Het is goed dat we bij elkaar gekomen zijn, ook weer vanavond. Want in ons eentje zou het veel moeilijker zijn om te geloven dat het echt goed kan komen met de wereld.
Laten we dat geloven, met alle kracht die in ons is.
Dat is de boodschap van het kerstverhaal.