Topoverleg
Jezus spreekt op de berg met Mozes en met Elia.
Mozes is het symbool voor de wet. Hij zorgde ervoor dat het volk Israel de wet kreeg. Zonder een wet met rechtvaardige afspraken wordt een groep mensen een bende, waar het recht van de sterkste geldt. Een wet kan ervoor zorgen dat er een geordende minisamenleving ontstaat, waar zwakkeren beschermd worden.
Elia is het symbool voor de profeten die in de loop van de geschiedenis steeds weer waarschuwden dat je je als volk dan ook aan die wet moet houden en dat je dus bijvoorbeeld de zwakkeren moet beschermen.
Zonder een rechtvaardige wet en zonder instanties die de mensen voortdurend oproepen om zich aan de wet te houden zouden mensen leven volgens de wetten van de evolutie. Daar gaat het om het recht van de sterkste en de slimste, de survival of the fittest. Leven volgens de wetten van de evolutie is leven in permanente angst. Het is eigenlijk geen leven, maar OVERleven.
De wet en de profeten moeten ervoor zorgen dat mensen kunnen leven zoals menselijk leven bedoeld is.
Maar steeds weer blijkt dat mensen zich toch niet aan de wet willen houden en dat ze niet luisteren naar de profeten. Die neiging om toch terug te vallen op de wetten van de evolutie zit heel diep en is bijna onuitroeibaar.
Ik denk dat Jezus daarover sprak met Mozes en Elia: wat kunnen we doen om de mensen te verlossen van die diepe drijfveer waar je alleen maar ongelukkig van kunt worden en die zoveel onnodig kwaad in de wereld brengt.
Naastenliefde
Jezus wilde laten zien dat je ook kunt leven vanuit naastenliefde. Want dat is ook een heel sterk en diep gevoel dat alle mensen eigenlijk wel kennen. Als je bijvoorbeeld beelden op de tv ziet van een vluchtelingenkamp, waar mensen in de modder tenten hebben opgezet en waar kinderen op slippers rondscharrelen en duidelijk honger hebben. Dan draait je hart om en zou je er heel veel voor over hebben om te helpen.
Je weet ook vaak wel dat dit soort dingen belangrijk zijn in je leven en dat als het lukt om inderdaad een beetje te helpen dat jij daar zelf ook gelukkiger van wordt.
Maar je weet ook dat je vaak geremd wordt. Vaak wordt er misbruik gemaakt van behulpzaamheid.
Je weet ook lang niet altijd of het wel echt helpt als je bijvoorbeeld geld zou geven.
En als je er zelf heen zou gaan om te helpen is dat meteen gevaarlijk. Dit soort kampen zijn vaak doelwit van aanvallen. Kortom, er zit meestal een handrem op naastenliefde: en dat is angst.
Een goede wet, die ook nageleefd wordt kan mensen bevrijden van heel wat angst. Dan komt er ruimte voor naastenliefde, waar je dus blij van kunt worden.
Maar Jezus zag ook wel dat er altijd nog een diep angst overblijft: angst voor ziekte, pijn en dood.
Hij wilde laten zien dat die angst wel begrijpelijk is, maar tegelijk ook onnodig.
Twee kanten van het leven
Angst voor ziekte, pijn en dood is begrijpelijk, want mensen zijn in elk geval het resultaat van een miljoenen jaar oud proces van evolutie, van strijd om te overleven.
Maar je kunt een mens ook zien als iemand die door een geheimzinnige macht -God genoemd- in dit leven is geroepen met een bedoeling. En die macht die ons mensen in het leven heeft geroepen laat ons heus niet los als ons fysieke lichaam het niet meer doet.
Dat was de overtuiging van Jezus en dat is nog steeds ook onze geloofsovertuiging in de kerk.
Jezus is in de eerste helft van zijn openbare optreden vooral bezig geweest met te laten zien dat er inderdaad een heel sterke levenskracht is, door mensen te genezen. Steeds vertelde hij daarbij dat hij dat niet zelf deed, maar met behulp van de kracht van God, of van de Heilige Geest, zoals hij dat noemde.
Maar die boodschap kwam niet aan. De mensen vonden het natuurlijk fijn dat ze genezen werden, maar ze gingen daardoor niet anders in het leven staan. Ze zagen niet in dat ze eigenlijk nergens bang voor hoefde te zijn, omdat er toch altijd wel een kracht was die hen vast zou houden, ook na de dood.
Zijn einde in Jeruzalem
En nu terug naar dat topoverleg op de berg. Niemand weet natuurlijk exact wat daar besproken werd, maar ik laat mijn fantasie nee even gaan. Ze bespraken hoe je mensen kunt verlossen van hun begrijpelijke angst om dood te gaan, die meegegeven is met de evolutie. Hoe kun je ruimte maken voor een leven vanuit naastenliefde, zonder dat mensen bang zijn dat daar misbruik van wordt gemaakt? Hoe geef je mensen zekerheid dat ze zich in feite geen zorgen hoeven te maken?
Mozes zal gezegd hebben: De wet geeft wel een zekere garantie dat zwakkeren beschermd worden en mensen niet leven volgens het recht van de sterkste. Maar die angst blijft.
Elia zal gezegd hebben: Ja, die angst is er de oorzaak van dat mensen niet volgens de wet leven en toch steken en onderdrukken uit angst dat ze tekort komen in het leven.
Jezus zal misschien gezegd hebben: En dan blijft er natuurlijk ook altijd nog angst voor ziekte, pijn en dood. Die angst krijg je er niet zomaar uit.
In het verhaal van vandaag staat dat ze vervolgens hebben gesproken over de manier waarop Jezus in Jeruzalem aan zijn einde zou komen. Ze hebben besproken dat de beste manier om te laten zien dat mensen eigenlijk -hoe begrijpelijk ook- niet bang hoeven te zijn voor ziekte, pijn en dood, is om te laten zien dat doodgaan niet het laatste is. Dat er inderdaad een kracht is die jou als mens opvangt nadat je fysieke lichaam het niet meer doet.
En dat zien wij als gelovige christenen aan de opstanding.
Direct bewustzijn
Maar het valt niet mee om te geloven in de opstanding. Eerst moet je geloven dat Jezus destijds inderdaad is opgestaan uit de dood. Maar dan moet je ook nog zien te geloven dat zoiets ook voor jou is weggelegd. Als je dat besef toe kunt laten, dat je je in feite nergens zorgen over hoeft te maken, ben je vrij om te leven volgens die diepe impuls van de naastenliefde: iemand helpen die hulp nodig heeft, zonder je af te vragen of dat wel allemaal goed gaat.
Die vrijheid gaat recht tegen ons gezond verstand in, dat zo goed past bij de wetten van het overleven, van je de kaas niet van het brood laten eten. Dat besef dat de dood niet het einde is en dat je je dus kunt richten op een leven dat een bedoeling heeft, krijg je niet te pakken door flink logisch te redeneren. Je moet werken met een ander soort bewustzijn. Zonder logische redeneringen, zelfs vaak zonder woorden. Dat andere bewustzijn proberen we serieus te nemen en te trainen in de kerk. Amen.