Hoe het eigenlijk hoort
Toen Loes en ik de lezingen van vandaag bekeken was het eerste dat ze zei: het hoort eigenlijk bij elkaar. Ja, de eerste lezing gaat over de wet van Mozes, waarin je kunt lezen hoe je je als mens hoort te gedragen. Daar staan eigenlijk allemaal dingen in waar iedereen het mee eens is.
Iedereen weet wel dat stelen, liegen, respectloos zijn tegen bijvoorbeeld je ouders niet moet en de meeste mensen willen dat ook niet.
Paulus
We besloten om wat beter te kijken naar wat Paulus schrijft.
Hij schetst in heel scherpe woorden een beeld dat we allebei goed herkenden: je hebt als mens wel eens zo’n moment waarop je jezelf dingen ziet doen die je eigenlijk helemaal niet wilt.
Je vult je belastingformulieren een beetje al te positief in.
Of je hebt een leuke partner en eventueel ook leuke kinderen en ja gaat toch een relatie met iemand anders aan.
Of merkt dat je eigenlijk heel gemakkelijk iemand anders kunt voorliegen, of benadelen of over diegene roddelen. Je merkt dat je er stiekem ook wel plezier in hebt.
Steeds weet je heel goed dat je dat niet wilt, of dat je er eigenlijk niet achter staat, maar je doet het toch.
Loes en ik vonden dat Paulus de zaak wel heel erg overdrijft: hij zegt dat hij dingen doet waarvan hij een afschuw heeft en dat hij slaaf van de zonde is.
Maar toen we wat doorpraatten, vonden we toch ook dat er inderdaad iets verslavends zit aan het doen van dingen waar je eigenlijk niet achter staat.
Verslaving
Hoe komt het nu dat wij mensen dingen doen die we eigenlijk niet willen?
Verschillende dingen kwamen naar boven.
Als iets verboden is, dan wordt het juist heel erg spannend om dat dan toch te doen. Dat zie je al bij kinderen.
Het is sowieso spannend om eens iets te doen dat niet aansluit bij het normale leventje, want als je alleen maar op de bekende paden blijft en doet wat behoorlijk en fatsoenlijk is, krijg je misschien toch wel een saai leventje.
En natuurlijk ook kiezen voor gemak en plezier op de korte termijn boven wat uiteindelijk het beste is voor iedereen.
We hadden ook wel door het je niet zomaar kunt zeggen: En nu houden we daar mee op en doen alleen maar wat we van binnen uit goed vinden. Er zit een behoorlijke trekkracht aan het verkeerde.
Afreageren
We zagen eigenlijk twee grote redenen voor ons mensen om te kiezen voor het verkeerde, voor het kwade: gebrek aan dankbaarheid en de behoefte om je onvrede af te reageren.
Behoefte hebben aan iets nieuws, iets spannends, iets dat een kick geeft is eigenlijk gebrek aan dankbaarheid voor wat het leven nu al geeft. En dat is voor heel veel mensen die in ons land wonen behoorlijk wat. Er is bij ons geen honger, er is veiligheid, bijna iedereen heeft een dak boven het hoofd. Maar toch kunnen niet zeggen dat daardoor de mensen zo tevreden zijn dat ze van binnenuit kiezen voor het goede. Kennelijk willen mensen op een of andere manier meer dan wat er al is.
Maar het komt ook voor dat je boos of verdrietig kunt zijn aan wat je echt mist in het leven, of over iets vervelends dat je is overkomen. Dan kun je zover komen dat je dat afreageert op iemand anders die daar op zich niets mee te maken heeft. En die persoon gaat zich natuurlijk ook weer op iemand afreageren.
Die twee redenen, dat je als mens eigenlijk nooit genoeg hebt en dat er altijd aandrang is om je af te reageren, maken dat je als mens niet zo makkelijk kunt zeggen: en nu ga ik voortaan alleen nog maar doen wat ik van binnen uit goed vind. Paulus heeft gelijk: wij kunnen onszelf niet redden van deze manier van in het leven staan. Daar hebben we hulp van buiten voor nodig: Jezus Christus.
Wortel van het kwaad
Onder het gebrek aan dankbaarheid dat het leven al te bieden heeft en de behoefte om je verdriet en teleurstellingen af te reageren op anderen zit misschien nog een diepere wortel van het kwaad: de normale menselijke angst om te sterven.
Die angst hoort gewoon bij het gegeven dat we een kwetsbaar lichaam hebben. Die angst zie je ook in de hele evolutie terug: alle soorten willen overleven en zich voortplanten. Dieren doen dat uit instinct en mensen doen dat met hun verstand en wil erbij.
Misschien is dat de manier waarop Jezus ons redt: hij laat door de opstanding zien dat angst voor de dood wel normaal en begrijpelijk is, maar uiteindelijk toch niet nodig.
God houdt ons mensen ook vast als we zijn overleden.
Ook al kunnen we ons daar vaak heel moeilijk iets bij voorstellen en kunnen we het soms nauwelijks geloven.
Na Jezus
Een van de dingen die het moeilijk maakt om de boodschap van Jezus te geloven is dat er niet veel lijkt te zijn veranderd in de wereld na het leven, sterven en opstaan van Jezus.
Er is nog steeds oorlog, haat, eenzaamheid. Tot nu toe.
We zijn nu op een moment in de wereldgeschiedenis aangekomen dat er genoeg voedsel wordt geproduceerd voor iedereen. Als er te weinig aardappelen in een dorp zijn om de winter door te komen, kun je je nog wel voorstellen dat dat zo tegen het voorjaar spanning geeft: mensen zijn gek van de honger. Maar tegenwoordig is er genoeg. Het voedsel wordt alleen nog niet goed genoeg verdeeld. Maar zelfs in landen waar iedereen genoeg voedsel heeft is nog veel teveel onvrede, ondankbaarheid en hebben veel te veel mensen behoefte om zich af te reageren. De zekerheid dat je morgen genoeg te eten hebt is dus kennelijk voor veel mensen niet voldoende om tevreden te zijn, vrede te hebben. Wanneer houdt die onvrede dan eens een keer op, zou je zeggen?
Er zijn wel liederen en psalmen waarin ongeduld wordt uitgesproken: waar blijft dat Koninkrijk nou, dat zal komen, zoals we zo vaak bidden?
Aan de andere kant kun je je ook voorstellen hoe het met het geduld van God is gesteld.
Een duidelijker voorbeeld dat IK jou vasthoud kan ik niet geven, beste mens. Waar blijft jouw geloof nou? Wanneer gaan we het meemaken dat je gelooft en vertrouwt en je jezelf laat verlossen van het kwade, zoals je zo vaak bidt.
Amen