Maar dat is toch de zoon van Jozef?
Stel je voor dat vandaag degene die de tweede lezing heeft gedaan, had gezegd: Beste mensen, ik lees dit wel op, over die Geest waar Paulus het over heeft. Maar ik weet dit soort dingen ook uit eigen ervaring. Ik ben namelijk de Christus die weer op aarde terug zou komen en die Geest waar Paulus het over heeft, heb ik hoogstpersoonlijk uitgestuurd naar jullie allemaal. En, sorry, maar jullie hadden daar wel wat beter naar kunnen luisteren, want Paulus legt heel goed uit hoe je samen kunt leven als delen van hetzelfde lichaam.
U zou waarschijnlijk zeggen: Huh, maar die woont toch daar en daar. Die is toch in het dagelijks leven gewoon dat en dat. Wat doet ie dan ineens alsof hij Christus zelf is?
Dat was ongeveer het effect van het optreden van Jezus in de synagoge van zijn eigen dorp.
Hij leest een oude profetie van Jesaja en zegt: Dat is geen wensdroom in mooie woorden, maar het is werkelijkheid geworden. Zoek niet verder, wacht niet langer: Hier staat de messias, dat ben ik namelijk zelf.
En dat roept verzet op. Niet alleen ongeloof of een soort vage jaloezie. Maar verzet.
Wie de moeite neemt om dit verhaal in de bijbel verder te lezen zal zien dat men Jezus de stad uitdrijft en van een rots af dreigt te gooien. Maar dan keert hij zich om en gaat door het midden van de menigte weg. Wat is hier aan de hand?
Verantwoord gissen
Het eerste dat opvalt is dat Jezus niet letterlijk lijkt te lezen wat er in het boek Jesaja staat. Wij hebben dat vanochtend als eerste lezing gehoord. Jezus gebruikt in zijn weergaven van het gedeelte uit Jesaja een paar termen die vaak ook functioneren in de praktijk van bevrijding van boze geesten.
Gevangen zijn in de weergave van Jezus gebondenen, namelijk door een macht. Hetzelfde geldt voor de onderdrukten; dat zijn mensen die bezet zijn door een geest. Het lijkt erop dat Jezus zich vooral concentreert op de invloed van boze geesten en machten, die het leven op aarde verpesten. Hij zegt niet dat hij armen rijk zal maken. Nee, hij verkondigt armen het goede nieuws, namelijk vrijheid.
De hoofdboodschap van Jezus
We weten inmiddels wel dat de hoofdboodschap van Jezus niet een soort herverdeling van de welvaart was en zelfs niet een einde aan de bezettende macht van de Romeinen. Ik denk dat Jezus zich vooral richtte op de relatie tussen God en de mensen. Die moest hersteld worden.
En demonen en duivels zijn erop uit om de relatie tussen mensen en God aan te vreten en in de war te brengen, zodat wij mensen ten slotte vergeten dat we elk een unieke relatie hebben met die enorme kracht die ervoor zorgde dat de wereld en het heelal er is. En die we voor het gemak God noemen.
De meest revolutionaire uitspraak van Jezus was dat die God, die vereerd werd als de grote onbegrijpelijke kracht achter de werkelijkheid, die kosmische energie, dat die aangesproken kan worden met een heel huiselijk woordje: Papa, Abba.
Je kunt Jezus niet zomaar een plek geven
Nu wordt misschien het verzet ook wat begrijpelijker.
Zolang Jezus een wonderdoener is, die zieken geneest, kunnen we hem een plek geven: Fijn dat Jezus er is, die kan het nog beter dan de dokter. Hij kan zelfs ongeneeslijke ziekten genezen. En zo snel! Je gelooft het gewoon niet! Laat hem zijn gang maar gaan.
Zolang Jezus een politieke revolutionair is, kunnen we hem een plek geven: Fijn dat Jezus ook actie wil voeren voor een beter wereld en -vooruit- tegenwoordig ook voor een beter milieu. Misschien wordt het dan toch nog wat. Laat hem zijn gang maar gaan.
Maar Jezus wil ons het besef bijbrengen dat wij een persoonlijke relatie hebben met God, net zoals hij die heeft of had. Dan gaat het over een verandering van een totaal andere orde.
Stel je even voor dat mensen dat echt allemaal en masse zouden geloven. En zouden gaan leven vanuit naastenliefde. En dan allemaal. De wereld zou totaal veranderen zonder dat er een wonder hoeft te gebeuren.
Even een denkoefening: het kinderpardon; maar dan in een situatie dat elk mens leeft vanuit naastenliefde. Mensen in Nederland zouden allemaal inzien dat er best plaats is voor die paar honderd kinderen die hier met hun familie geworteld zijn.
Mensen in de landen waar ze uit gevlucht zijn houden op met hun angst af te reageren in oorlogen en terreur. Machthebbers in arme landen zijn niet meer hebzuchtig en grote bedrijven zijn er niet meer op uit om zoveel mogelijk die arme landen leeg te roven door de machthebbers om te kopen.
Mensen hebben door dat er meer dan genoeg voedsel is op de wereld als we het maar een beetje slimmer verdelen. Zieken worden goed verzorgd. Er is geen eenzaamheid meer.
Mensen die sterven weten dat ze ook in hun fysiek dood geborgen zijn en dat God hen nooit loslaat, precies zoals al eeuwen in de bijbel staat.
Bereikbaar, maar onvoorstelbaar
Je zou op deze manier uitkomen bij een visioen zoals Jesaja dat schetste. Een mooi leven zoals leven bedoeld is met overvloed voor iedereen.
En dat kan zomaar gebeuren zonder paranormale verschijnselen, zonder wonderen zoals over water lopen, uit stenen brood maken, zelfs zonder zieken genezen.
Het visioen is gewoon binnen bereik: als iedereen het morgen vanaf 12.00 zou doen, zouden we vanaf overmorgen een totaal andere wereld hebben.
Maar het is onvoorstelbaar dat dit zou gebeuren, ook al weet je zeker dat elk mens het zou kunnen. En dat is onverteerbaar. Dat roept dus verzet op.
Als Jezus had gezegd in zijn preek Laat mij de zieken maar genezen en de honger oplossen, of de vijanden het land uit vechten, dan had hij zich wel populair gemaakt. Dan konden de mensen hun leven gewoon voortzetten, maar dan met minder problemen.
Maar Jezus zegt: Waarom gaan jullie niet anders leven? Waarom vertrouwen jullie er niet op dat God je nooit los zal laten? Waarom laat je je gedrag door demonen en boze geesten bepalen alsof je daar de slaaf van bent? Maak die banden los!
Zo’n boodschap zou ook in onze tijd voor ons onverteerbaar zijn. We doen toch al ons best?
En toch worden we door het verhaal van vandaag uitgenodigd te geloven dat dit echt een keer gaat gebeuren: dat de mensen echt anders gaan leven, namelijk vanuit hun relatie met God.
En straks in de eucharistie gaan we dat zelfs vieren en voor even waar laten worden.
Met de hulp van de heilige Geest.
Amen.