De tekst van deze preek is ook als podcast te beluisteren.
Listen to “Homo Credens” on Spreaker.
De preek is een reflectie op drie gedeelten uit die bijbel:
Wijsheid 3, 1-9
Openbaring 7, 2-4 en 9-17
Matteus 5, 1-12
Rechtvaardigheid wordt beloond
Heel veel mensen vinden dat het goede beloond moet worden en het kwade gestraft. Als een naar, vervelend persoon dan een keer goed ziek wordt, of een ongeluk krijgt, denken ze vaak stiekem: Boontje komt om zijn loontje.Andersom zie je dat ook: veel mensen vinden het terecht dat iemand die goed is ook leuke dingen meemaakt. Wie goed doet, goed ontmoet.
Maar wie wat ouder is, weet inmiddels wel dat dat helaas lang niet altijd opgaat. Sommige vervelende mensen lijken overal mee weg te kunnen komen. Als ze bijvoorbeeld door Covid besmet worden krijgen ze alleen milde verschijnselen. Maar het gebeurt ook dat lieve en zorgzame verpleegkundigen, die dag en nacht voor iemand klaarstaan een verkeersongeluk krijgen.
Waarom treft het kwaad goede mensen?
Dat vragen wij mensen ons al eeuwen af. In het oude Israel was de gedachte opgekomen dat de zaak rechtgetrokken zou worden na iemands dood. Er is dus wel degelijk rechtvaardigheid, waarbij de goede mensen beloond worden, alleen daar zie je soms weinig van tijdens iemands leven. Maar een rechtvaardig mens wordt na de dood door God extra beloond. De balans wordt hersteld. Dat hoorden we in het eerste verhaal van vandaag.
Lijden vanwege Christus
In het tweede verhaal komt er nog iets bij. Ook daar gaat het om mensen die geleden hebben en in grote verdrukking gestorven zijn. Maar ze zijn gestorven vanwege hun geloof in Christus. Omdat ze volgelingen waren van die Jezus, die aan het kruis is gestorven. Ze hebben hun eigen lijden gezien als een logische stap. Ze leefden voor Christus en waren ook bereid voor Christus te sterven.
Maar er was meer aan de hand. Ze hadden in het lijden en sterven van Jezus zelf een enorm vertrouwen gezien in God. Ze hadden gezien dat Jezus totaal machteloos durfde te zijn, omdat hij erop vertrouwde dat het uiteindelijk, dus IN de dood, toch nog goed zou komen. De heiligen van de eerste eeuwen wilden die weg van machteloosheid en vertrouwen ook gaan.
Er bestaat een verhaal over Sint Ignatius die op weg is naar zijn terechtstelling in Rome. Hij vraagt de christenen daar heel dringend om hem zijn weg naar de arena met de wilde dieren te laten gaan. Er waren best christenen met voldoende politieke invloed om af en toe iemand uit de klauwen van de leeuwen te redden. Maar Ignatius wil dat niet. Hij wilde op deze manier sterven, als een doodgewone misdadiger, vernederd, een voorwerp van vermaak voor het publiek. Net als Jezus destijds.
Zaligsprekingen: geen strategie om beloningen te krijgen
Dat is ook de boodschap van de zaligsprekingen. Vertrouwen op God en afzien van macht.
Zalig zijn de zachtmoedigen, want zij zullen het aardrijk beërven.
Dat klinkt een beetje als een beloning voor goed gedrag. Als je je begripvol en zachtmoedig opstelt, bereik je meer dan wanneer je meteen begint te schreeuwen en te slaan. Maar dat is niet wat Jezus bedoelt. Jezus heeft het niet over een strategie om macht en invloed te krijgen. Hij heeft het over de toekomst van de wereld. En die toekomst komt naar ons mensen toe als wij tot ons door laten dringen dat we ons leven gekregen hebben van een macht die we ons niet eens goed voor kunnen stellen.
Het bijbelse beeld is dat we gemaakt zijn van klei, van aarde, van stof. Dus van levenloze materie. Die onbegrijpelijke macht, die we God noemen heeft leven in ons geblazen. Stof en klei kunnen uit zichzelf niks. Dat leven is wel vanzelfsprekend, maar het is uiteindelijk niet van ons.
En dat is maar goed ook, want ooit komt er een einde aan ons aardse bestaan. Dan worden we weer stof. Over een paar maanden zeg ik op Aswoensdag: Gedenk, mens, dat gij stof zijt en tot stof zult wederkeren. Dat is niet bedoeld om iemand somber te maken en een gevoel van nietigheid te geven. Het is bedoeld om te zeggen dat we leven dankzij een macht die we ons niet goed voor kunnen stellen en dat die macht ons ook een nieuw leven kan geven als ons lichaam weer uiteen is gevallen in stof.
Zaligsprekingen: durf machteloos te zijn
De boodschap van de zaligsprekingen is: durf machteloos te zijn, want daar ligt onze toekomst. Dat klinkt idealistisch, want we zien wel op de wereld dat je met zachtmoedigheid meestal niet ver komt. Je zult toch voor jezelf op moeten komen. Dat is zo, maar dat voor jezelf opkomen is een noodoplossing. Want als je realistisch bent, zie je ook dat elke machthebber sterfelijk is en helemaal niks mee kan nemen in haar of zijn graf. Je ziet de wanhoop van de dictators pas goed als ze oud zijn en helemaal vergeten waren dat hun macht niet oneindig is. Ze gaan namelijk dood, net als iedereen. Dictators als Moboetoe of Fidel Castro wilden dat niet onder ogen zien en regeerden door totdat zij diep in de negentig waren en ten slotte toch ook stierven.
Als je ouder bent en de moed opgebracht hebt om realistisch in het leven te staan weet je dat ook. Je weet dat er geen macht bestaat tegen de dood. Behalve dan die macht die jou ooit in dit leven heeft geroepen. Dat is dezelfde macht die jouw dierbaren in dit leven heeft geroepen. En dezelfde macht die jouw dierbaren ook nu nog vasthoudt in de dood. En dezelfde macht die Christus heeft opgewekt uit de dood. Dat is ons realistische geloof. We zijn ooit door de een of andere macht in dit leven geroepen. Die macht is op aarde geweest om te laten zien wat de kern is van ons menselijk bestaan: liefde en vrijheid. En die macht heeft laten zien sterker te zijn dan de dood. En ook dat kun je je niet gemakkelijk voorstellen: een macht die sterker is dan de dood.
Daarom vieren we dat geloof in onze wekelijkse eucharistie. Amen.