De voorspelde verlosser
We hebben net het wereldberoemde verhaal van de maagdelijke geboorte gehoord, maar daar gingen nog twee verhalen aan vooraf.
Het eerste is ook erg bekend. Het wordt vaak aangehaald, zeker in de weken voor kerst. We hebben een deel ervan bijvoorbeeld ook gehoord bij de Carol Service op 1 december.
Zie, de jonge vrouw is zwanger en ze zal een zoon ter wereld brengen, en u moet hem de naam Immanuel geven.
Immanuel betekent God-is-met-ons.Meestal gaat het citaat niet verder, want een goede luisteraar weet al genoeg: Hier wordt Jezus aangekondigd.
Maar dat is niet zo.
De profeet Jesaja leefde van 750-700 voor Christus en hij was vooral bezig met de ondergang van het koninkrijk Israel.
Hij waarschuwt het volk: voordat die jongen die Immanuel genoemd wordt een beetje opgegroeid is, zal het land veroverd worden door een machtige overheerser.
Dan verwacht ik als lezer dat dat jongetje het volk later zal bevrijden, maar dat gaat Jesaja niet zeggen. De jongen die God-is-met-ons heet is meer een teken dat God ook in de grootst denkbare tegenspoed het volk ziet verlaten heeft.
Als we dat op onze tijd willen toepassen zou dat iets in deze trant betekenen:
Ook al lukt het in geen jaren om goede milieuafspraken te maken en zien we het klimaat per jaar rampzaliger worden, ook al nemen de kleine oorlogen toe, ook al groeit de criminaliteit de politie in Nederland boven het hoofd, wij mensen zullen toch op een of andere manier de kracht vinden om niet lamgeslagen te worden, om te blijven hopen op een beter leven, op vrede en geluk voor iedereen. We zullen niet verdrinken in de wanhoop en het cynisme, waardoor we hetzelfde gaan doen als degenen die we nu als boosdoeners zien.
De jongen die God-is-met-ons heet verlost het volk dus niet van de vijanden, maar van de wanhoop en van het gevoel dat alles zinloos is. Overigens is er met de geboorte van het ventje niets bijzonders aan de hand; zijn moeder is een jonge vrouw en geen maagd, zoals Maria later genoemd wordt.
Zoon van God door de opstanding
In het tweede verhaal dat we hoorden probeert Paulus aan te geven wat het bijzondere was van Jezus. Hij zegt dat Jezus eigenlijk een gewone man van vlees en bloed is geweest, een beetje bijzonder wel, want hij was verre familie van David. Maar dat laatste konden veel meer tijdgenoten van Jezus zeggen. Paulus zegt niet dat Jezus als Zoon van God geboren was, maar dat hij door de opstanding door God was aangewezen als zoon van God. Paulus noemt helemaal geen wonderlijke geboorte als bewijs dat Jezus buitengewoon bijzonder was. Hij heeft het ook niet over de wonderen die Jezus deed, zo in de trant van: Als je toch gezien hebt wat voor bijzondere genezingen en bevrijdingen Jezus gedaan heeft en hoe hij als een helderziende dwars door mensen heen kon kijken, dan snap je wel dat hij bijzonder was.
Nee, dat zegt Paulus niet. Hij geeft aan dat de opstanding uit de dood duidelijk maakte dat Jezus de Zoon van God was. De mens Jezus was gestorven, niet alleen maar hersendood, of in coma, maar overleden. Er zat geen enkele activiteit meer in dat lichaam. En dat dat lichaam weer terugkeerde in het leven kond dus alleen maar een activiteit van een buitenaardse kracht zijn. Iets dat we niet kunnen begrijpen. Iets dat we voor het gemak maar God noemen. De opstanding van Jezus maakt duidelijk dat de hardste en meest algemene wet van het leven op aarde doorbroken kan worden. Alles wat leeft, zal een keer sterven. Dat is de wet die altijd en voor elk levend wezen opgaat. Dat weet ook iedereen.
Maar hij kon doorbroken worden bij de opstanding van Jezus. Niet doordat Jezus een bijzonder mens was, maar doordat God ingreep.
Maagdelijke geboorte
Bij het verhaal over de geboorte van Jezus wordt het wonder van de Heilige Geest een beetje tussen neus en lippen door genoemd. Maria werd zwanger zonder seksueel contact met een man. Meer valt er volgens Mattheus niet over te zeggen. Veel meer aandacht wordt besteed aan Jozef, die het kind moet zien te accepteren. Het jongetje zal door de mensen Immanuel genoemd worden, net als het jongetje uit de profetie van Jesaja.
Men zal op een of andere manier aan die man voelen dat God er nog steeds is, dat God-met-ons-is.
Maar Jozef moet het kind Jezus noemen en dat betekent God-brengt-redding.Jozef krijgt niet te horen dat het kind van wie Maria zwanger is het volk zal redden uit de overheersing door de Romeinen, maar dat hij het volk zal verlossen van hun zonden.
Geen wonderman, maar God
En dat verlossen gaat hij niet doen als een soort wonderman. Jezus gaat niet een therapeutisch centrum voor paranormale genezing en wellness opzetten. Hij ontwikkelt zich niet tot een goeroe bij wie de mensen hun geluk kunnen halen.
Hij laat in feite zien hoe mensen zelf bij hun geluk kunnen komen.
Door de Geest van God toe te laten.
Hierover zouden lange en ingewikkelde verhalen verteld kunnen worden.
Maar vandaag houd ik het bewust zo simpel mogelijk. Misschien zo simpel dat u denkt: zo eenvoudig kan het toch niet zijn.
Door de opstanding uit de dood laat God zien dat wij als mens eigenlijk nergens bang voor hoeven te zijn. We zijn wel bang voor pijn en ook voor sterven, want zo zitten we nu eenmaal in elkaar. Maar in feite hoeft dat niet, want de dood is voor mensen niet het einde van het bestaan.
We hoeven ons niet af te vragen hoe Maria nu precies zwanger is geworden, ook niet welke paranormale gaven Jezus precies had. We worden door het verhaal van vandaag opgeroepen om net als Jozef te geloven dat Jezus met een speciale bedoeling door God in het leven is geroepen.
Namelijk om ons te laten zien hoe leven bedoeld is: zonder angst leven en zo je volkomen vrij voelen om de mensen om je heen lief te hebben.
Het is makkelijker gezegd dan gedaan, maar het is wel in alle simpelheid de boodschap van vandaag. Amen.