Heeft het wel zin?
Op de bisdomsdag vertelde onze bisschop Dick me over een tentoonstelling die hij had bezocht. Een fotograaf had alle plekken bezocht die bedreigd werden door de stijging van de zeespiegel. Dick zei dat hij toch wel geschokt was: Als de zeespiegel inderdaad met twee meter stijgt dan kunnen we daar in Nederland waarschijnlijk ook niet veel meer tegen doen. En bovendien: als wij in Nederland de zaakjes voor elkaar hebben, dan zijn we ook afhankelijk van de Belgen en de Duitsers, want het zeewater kan zo via het huis van de buren bijmond binnenlopen. Je zou er moedeloos van worden, zei Dick.
Als je op tv de beelden ziet van de Koerdische vluchtelingen die al voor de zoveelste keer op de vlucht moeten, dan krijg je een heel ander soort moedeloosheid: houdt het dan nooit op dat mensen elkaar bevechten en dat steeds weer dezelfde groepen daar de dupe van worden: kinderen, vrouwen.
Het is vaak moeilijk om te geloven dat dat inderdaad zin heeft.
Bidden helpt
Jezus vertelt over een onrechtvaardige rechter. Iemand die helemaal niet geïnteresseerd is in recht doen. Misschien is het wel een rechter die zich gemakkelijk laat omkopen. De slachtoffers van zo’n rechter zijn bekend: dat zijn de mensen zonder machtige vrienden en zonder geld. In de bijbel zijn dat vaak weduwen en wezen. Mensen die moeten leven zonder enige bescherming.
In het verhaal van Jezus blijft de weduwe koppig geloven dat het zin heeft om je recht te halen. Ze stalkt de rechter bijna met haar vraag om recht. En die rechter wordt dat zo zat dat hij ten slotte maar doet wat de weduwe vraagt: hij zorgt dat ze krijgt waar ze recht op heeft.
Jezus gebruikt dit verhaal om iets meer te vertellen over bidden. Bidden is meer dan iets vragen en dan maar afwachten. Natuurlijk kunnen wij mensen God nooit dwingen om te doen wat wij vragen. We moeten dus inderdaad afwachten wat God doet. Maar dan wel met een bepaalde instelling, houding.
Bidden is in de eerste plaats de band met God intact houden.
En wat is dat dan, die band met God?
Dat je in dit leven bent geroepen met een bedoeling, om iets goeds of iets positiefs te doen.
In de taal van de bijbel: je bent in dit leven geroepen om je naaste lief te hebben als jezelf.
En wat dat concreet in je dagelijks leven betekent, daar moet je zelf achter zien te komen.
Het allerergste dat je kan overkomen is dat je er langzamerhand, of door een paar heftige gebeurtenissen van overtuigd raakt dat het allemaal geen zin heeft om iets positiefs of iets goeds te willen doen in het leven dat je gewend is.
De weduwe had ook af kunnen haken en zeggen: om je recht te halen, moet je geld hebben of machtige vrienden. Maar dat zegt ze niet. Ze wil blijven geloven dat het recht sterker is dan de egoïstische lamlendigheid van de rechter. En haar wil is zo sterk dat die rechter dan maar toegeeft.
De band met God intact houden is in de eerste plaats blijven geloven dat jouw leven een bedoeling heeft, dat je niet zomaar willekeurig op de aarde bent gedropt.
De blaren op je tong bidden
Ik ken heel wat christenen die geloven dat je van God krijgt wat je vraagt als je maar hard genoeg bidt. Ze wijzen me dan vaak op dit verhaal van de weduwe: ze zeurde net zo lang totdat ze haar recht kreeg. Ik heb ook vaak genoeg meegemaakt dat mensen heel lang en heel heftig baden om iets. Hun stem werd schor, ze zweetten alsof ze bezig waren met een hardloopwedstrijd en het leek wel alsof ze een soort strijd met God waren aangegaan. Alsof God zich verzet tegen bijvoorbeeld genezing en dat verzet gebroken moet worden door urenlang gebed. Armpje drukken met God.
Als je het verhaal van Jacob die in gevecht was met God en het verhaal van de weduwe bij elkaar optelt lijkt het wel alsof we ons zo de relatie tussen God en mensen voor moeten stellen: God heeft een flinke inspanning van ons nodig om uit zijn bed te komen om ons te geven wat we graag hebben. Alsof God wakker gemaakt moet worden.
Ik ken ook heel wat mensen die me vertellen dat God niet kan bestaan omdat hij iemand niet genezen heeft. Vaak worden dan heel schrijnende voorbeeld genoemd, bijvoorbeeld een jonge moeder met vier kinderen die haar hele leven gelovig is geweest en toch op 42 jarige leeftijd aan kanker moet sterven. Ik vraag dan wel eens of die mensen zelf bidden, of bijvoorbeeld voor die vrouw gebeden hebben. Meestal is dat niet het geval. Die mensen die zo boos zijn op een God van wie ze bewijzen dat die niet kan bestaan zien die God als een soort apotheker die weigert om een geneesmiddel te verkopen aan een trouwe klant die het echt nodig heeft.
Maar God is geen apotheker.
Relatie
Vorige week heb ik een voorbeeld gegeven van een gelovige vrouw die ook kanker had, ook gebeden heeft om genezing, maar merkte dat ze toch zou sterven. Ze werd niet verbitterd, maar kreeg de ervaring dat het toch op een of andere manier goed zou komen met haar en met degenen die achter moesten blijven.
Ik heb toen aangegeven dat je als pastoor nooit tegen iemand kunt zeggen dat het helemaal niet erg is als een gebed niet verhoord wordt, omdat het om iets diepers gaat.
Het is wel waar dat het om iets diepers gaat, maar dat is een levenswaarheid en die kun je een ander niet onder de pet praten. Levenswaarheden moet ieder mens zelf ontdekken en dat gebeurt meestal in een worsteling met het leven zelf. Het is niet anders. En vaak krijg je iets anders als waarheid dan waar je om vraagt. Jacob vroeg de naam van degene met wie hij worstelde, maar hij kreeg een zegen.
Die levenswaarheid kom je niet op het spoor als je God als een luie of valse apotheker ziet.
Je komt hem op het spoor als je bij je geloof blijft dat God jou in dit leven heeft geroepen om iets positiefs, iets goeds te doen, om lief te hebben.
In het eerste geval zeg je na een tijdje: wat ben jij een oplichter met je zogenaamde apotheek. Ik vraag me af of je je vak wel verstaat.
In het tweede geval zeg je: u hebt me toch in dit leven geroepen, wat moet ik nu, wat is nu de bedoeling en wat is uiteindelijk de bedoeling?
In het eerste geval ben je je ongeloof aan het bewijzen en aan het beredeneren dat je er alleen voorstaat en dat er niets aan de ellende op de wereld te doen is; kijk maar naar de tv.
In het tweede geval ben je aan het vechten voor je geloof dat het op een of andere manier goed komt met jou en de wereld. En dat is de bedoeling van bidden. Amen.